Eerst een hersenkrakertje.

Een vader zit samen met zijn zoon in de auto. Ze zijn een dagje uit geweest en rijden nu terug naar huis. Helaas komen ze in een ernstig ongeluk terecht, een vrachtwagen ramt de auto en vader is op slag dood. Het kind wordt met spoed naar het ziekenhuis gereden, waar bij de eerste hulp wordt bepaald dat het jongetje direct geopereerd moet worden aan zijn verwondingen. In de operatiekamer komt de chirurg naar binnen gesneld, maar roept dan uit: “ik kan niet opereren! Dat is mijn zoon!’.

De grote vraag: wie is de chirurg?

Eerst opschrijven, aan het eind van dit stuk leg ik uit hoe het zit.

Ik heb tegenwoordig rijlessen en het gaat goed. Eerder in mijn leven was een rijbewijs zowel qua tijd als geld geen prioriteit voor me, maar ik besloot onlangs dat het er maar een keer van moest komen. En autorijden is leuk! Vanochtend zat ik in de auto terwijl mijn instructeur aan anekdote aan het vertellen was, en ik mistte pardoes een afslag. Lachend gaf ik hem de schuld: hij was me aan het afleiden! “Maar jouw soort zou dat toch goed moeten kunnen”, zei hij grappend terug. “Vrouwen kunnen multitasken!”. Ik antwoordde “ha! Ik ben sceptisch” en heb de rant over seksisme maar voor me gehouden. Maak je geen vrienden mee, en daar heb ik mijn blog voor.

Echt seksisme is het vellen van een waardeoordeel op grond van iemands sekse, en daar zijn we bijna allemaal tegen. Maar het lastige is dat er, naast expliciet seksisme, ook subtielere vormen zijn. Op zich heb ik er geen persoonlijke last van dat vrouwen als zorgzamer worden gezien, natuurlijk. Maar het lastige is dat we ons gedragen naar wat er van ons verwacht wordt. Als je vaak genoeg te horen krijgt dat je niet te vertrouwen bent ga je je minder betrouwbaar gedragen, om maar een rot voorbeeld te noemen. Bij mannen en vrouwen zien we hetzelfde. Vertel vrouwen dat je ze een taak laat doen voor ruimtelijk inzicht en ze scoren lager dan mannen. Laat ze precies dezelfde taak doen (!) maar noem het een teken-taak en ze scoren net zo goed als mannen. Het is duidelijk dat het idee “vrouwen hebben slechter ruimtelijk inzicht” invloed heeft op wat vrouwen in de praktijk presteren. Je kunt je makkelijk voorstellen dat ook andere opvattingen op die manier in ons gedrag door sijpelen. Meisjes willen volgens de Bart Smit ‘net zoals mama worden’ terwijl de jongetjes stoere sporters of wetenschappers zijn. Asha ten Broeke houdt een tumblr bij over alledaags seksisme. Sinds ik me er van bewust ben valt het me overal op. Toen ik bij de Hema een taart wilde kopen zag ik voor me de kaarsjes voor op verjaardagstaarten liggen: meisjes prinsessen en vlinders, jongens een fiets en een voetbal.

Op het gebied van relaties krijgen we ook voortdurend stereotype opvattingen te horen. De Mars en Venus boeken zijn bekend, maar het komt ook in subtielere vorm voor. In verhalen, films, van vrienden, in boeken, in grapjes, overal krijg je het mee. Vrouwen zijn emotioneler, mannen doen niet zo moeilijk. Vrouwen zijn jaloers, mannen veel minder. Vrouwen willen praten, mannen niet zo. Als ik met vrouwelijke vrienden klets komt er wel eens een “ach ja, mannen heh” tussendoor als we het hebben over relatie-perikelen. Het is subtiel, maar elke dag zie je het wel ergens.

Ik vraag me af wat het effect is. Sowieso ben ik sceptisch over het waarheidsgehalte van al die ‘algemene waarheden’, ik heb de indruk dat het allemaal nog wel mee valt. Maar daarnaast vraag ik me af hoe veel van de verschillen veroorzaakt worden door de stereotypen. Als je steeds te horen krijgt dat je emotioneel en irrationeel bent, ga je je er ook naar gedragen?

Oh en de chirurg was de moeder van het jongetje. Wat hadden jullie zelf bedacht?